ในทางปรัชญาตะวันตกนั้น มีคำศัพท์ที่เกี่ยวกับสิ่งที่ว่า “จริง” นั้นมีอยู่ 5 คำคือ
- ข้อเท็จจริง (fact)
- ความจริง (truth)
- ความเป็นจริง (reality)
- ความจริงขั้นสุดท้าย (ultimate truth)
- ความเป็นจริงสูงสุด (ultimate reality)
คำที่เกี่ยวกับ “จริง” ในปรัชญาตะวันตกเมื่อเปรียบเทียบกับความหมายหรือข้อความที่ตรงกันกับข้อความของพุทธเถรวาทมี 4 คำ คือ
- ข้อเท็จจริง (fact)
- ความจริง (truth)
- ความเป็นจริง (reality)
- ความเป็นจริงสูงสุด (ultimate reality)
1) ข้อเท็จจริง (fact)
พจนานุกรมศัพท์ปรัชญาอังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถานได้ให้ความหมายไว้ว่า ข้อเท็จจริงหมายถึง
- ปรากฏการณ์ของแต่ละสิ่งที่เกิดขึ้น
- ความจริงที่ประจักษ์ชัด
- เหตุการณ์ที่เป็นจริง
2) ความจริง (truth)
พจนานุกรมศัพท์ปรัชญาอังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถานได้ให้ความหมายไว้ว่า ความจริง หมายถึง คุณสมบัติของข้อความที่มีลักษณะพิเศษอย่างใดอย่างหนึ่ง ดังที่ปรากฏในทฤษฎีความจริงที่สำคัญ 3 ทฤษฎีต่อไปนี้
- ทฤษฎีความจริงแบบสหนัย (coherence theory of truth) ทฤษฎีความจริงแบบนี้ ถือว่า ข้อความใดจะจัดได้ว่าจริง ข้อความนั้นต้องสอดคล้องกับข้อความอื่นๆ ที่อยู่ในระบบเดียวกัน
- 2) ทฤษฎีความจริงแบบสมนัย (correspondence theory of truth) ทฤษฎีความจริงแบบนี้ ถือว่า ข้อความที่จัดว่าจริง คือ ข้อความที่มีความตรงกันกับข้อเท็จจริง
- 3) ทฤษฎีความจริงแบบปฏิบัตินิยม (pragmatic theory of truth) ทฤษฎีความจริงแบบนี้ ถือว่า ข้อความใดที่นำไปใช้ได้ผลจริงตามที่คาดหมาย ข้อความนั้นถือว่าจริง
โดยสรุป ความจริงในวิชาปรัชญาทั้ง 3 ทฤษฎีข้างต้น เน้นไปที่ “ข้อความ” ซึ่งก็หมายถึง “ข้อความในภาษา” นั่นเอง
ตรงนี้ขอให้ทำความเข้าใจกันให้ดี “ความจริง (truth)” หมายถึง ข้อความหรือคำบอกเล่าเท่านั้น
ตอนนี้ เรามาทำความเข้าใจกันระหว่างข้อเท็จจริง (fact) กับ ความจริง (truth)” เสียก่อน
ในช่วงที่กำลังปรับปรุงบทความชิ้นนี้ กลุ่มคนเสื้อแดงกำลังประท้วงรัฐบาลอยู่ที่กรุงเทพฯ มีการล้อมทำเนียบรัฐบาลด้วย เช่นเดียวกันกับการกระทำของกลุ่มคนเสื้อเหลืองที่ทำมาเมื่อปี พ.ศ. 2551
เหตุการณ์คนเสื้อแดงล้อมทำเนียบนั้นเป็น ข้อเท็จจริง (fact) แต่ถ้าเมื่อใด มีคนนำ ข้อเท็จจริง (fact) ดังกล่าวไปเล่า หรือไปเขียน หรือไปทำข่าว ฯลฯ ข้อความ/คำบอกเล่าเกี่ยวกับเหตุการณ์ดังกล่าวนั้น จะกลายเป็น ความจริง (truth)” ขึ้นมาทันที
ถ้ามีวาทกรรมการเล่าเหตุการณ์นั้น หลายๆ คน หลายๆ แหล่งข่าว ความจริง (truth) ของเหตุการณ์คนเสื้อแดงล้อมทำเนียบก็อาจจะไม่ตรงกันได้ ซึ่งความเป็นจริงก็เป็นเช่นนั้น ขึ้นกับว่า เราไปอ่านหนังสือพิมพ์ฉบับไหน ไปดูข่าวของโทรทัศน์ หรือทีวีช่องใด
อย่างนี้ในทางรัฐศาสตร์มีคำกล่าวที่ว่า “ความจริงทางการเมืองนั้น มีหลายชุด”[1]
3) ความเป็นจริง (reality)
พจนานุกรมศัพท์ปรัชญาอังกฤษ-ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถานได้ให้ความหมายไว้ 2 ประการ ดังนี้
- ความเป็นจริง คือ ภาวะที่มีอยู่จริง ภาวะที่เป็นอย่างนั้นแน่แท้ไม่กลับกลายเป็นอย่างอื่น
- คือ สิ่งที่มีอยู่จริง เป็นอยู่จริง ซึ่งอาจรู้ได้ หรือไม่อาจรู้ได้ทางประสาทสัมผัส
ถ้าสัมผัสได้ก็แสดงว่า มนุษย์สามารถรู้ถึงความเป็นจริง (reality) ได้ แต่ถ้าสัมผัสไม่ได้ ก็แสดงว่า มนุษย์ไม่สามารถรู้ถึงความเป็นจริง (reality) ได้
เมื่อพูดถึงเรื่องประสาทสัมผัส จะเริ่มเห็นร่องรอยของความแตกต่างระหว่างศาสตร์ตะวันตกกับศาสนาพุทธแล้ว ประสาทสัมผัสของศาสตร์ตะวันตกมีเพียง 5 ประการ คือ หู ตา จมูก ลิ้น และ กาย แต่ประสาทสัมผัสของศาสนาพุทธ มี 6 ประการ คือ เพิ่ม “ใจ” เข้าไป
ในขณะที่ศาสตร์ตะวันตก ไม่แน่ใจว่า จะรู้ถึงความเป็นจริง (reality) ได้หรือไม่ แต่ศาสนาพุทธยืนยันว่า ในการปฏิบัติธรรม พุทธศาสนิกชนผู้ปฏิบัติธรรมสามารถเข้าไปรับรู้ ความเป็นจริง (reality) ได้
...........................................
อ้างอิง
[1] ในกรณีที่สนใจความจริงทางการเมืองนี้ อาจจะอ่านดุษฎีนิพนธ์ในระดับปริญญาเอกของผมก็ได้ ชื่อ “ความจริง” กับการใช้เหตุผลในคำอภิปรายทั่วไปของฝ่ายค้านและฝ่ายรัฐบาล และการเสนอข่าวของหนังสือพิมพ์” ที่หอสมุดของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์...
บทความในชุดเดียวกัน
- ความจริงกับสัจจะไม่ใช่สิ่งเดียวกัน
- ความหมายของ “จริง” ต่างๆ
- ความเป็นจริง (reality) ของศาสนาพุทธคืออะไร?
- พระไตรปิฎกเป็นความจริงทั้งหมด
- ความจริงของวิทยาศาสตร์
- สัจจะของศาสนาพุทธ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น